Καθήκον και Τιμή

Από Gospel Translations Greek

Πριν από μερικά χρόνια πήρα μέρος σε μια συζήτηση με μερικούς επιχειρηματίες στο Jackson του Mississippi. Κατά τη διάρκεια της συζήτησης, ένας από τους άντρες αναφέρθηκε σε έναν άντρα που δεν ήταν παρών στη συζήτηση. Και είπε: ‘Πρόκειται για έναν αξιότιμο άντρα.’ Μόλις άκουσα αυτό το σχόλιο, τα αυτιά μου ορθώθηκαν με προσοχή καθώς για μια στιγμή είχα την εντύπωση ότι άκουγα μια ξένη γλώσσα. Τότε συνειδητοποίησα ότι βρισκόμουν στη μέση του Αμερικάνικου Νότου όπου τα παλιά έθιμα δεν είχαν εκκλείψει εντελώς. Ωστόσο, ακόμα δεν μπορούσα να συνέλθω από το γεγονός ότι κάποιος στην εποχή μας χρησιμοποιεί ακόμα τη λέξη τιμή για να περιγράψει ένα ανθρώπινο ον. Ο όρος τιμή θεωρείται πλέον κατα κάποιο τρόπο απαρχαιωμένος. Ίσως μπορούμε να σκεφτούμε τον περίφημο λόγο που εκφώνησε ο στρατηγός Douglas MacArthur στο West Point με τίτλο «Καθήκον, Τιμή, Πατρίδα». Αυτό όμως συνέβη πριν από περισσότερο από μισό αιώνα. Στις μέρες μας, η λέξη τιμή έχει εξαφανιστεί από την Αγγλική γλώσσα. Ουσιαστικά, η μόνη φορά που βλέπω τυπωμένη αυτή τη λέξη είναι πάνω σε αυτοκόλλητες ετικέτες σε προφυλακτήρες αυτοκινήτων που δηλώνουν ότι ο ιδιοκτήτης του αυτοκινήτου έχει ένα παιδί με πολύ υψηλές επιδόσεις στο σχολείο (Honor Roll), αλλά αυτή η φράση αποτελεί ίσως το τελευταίο υποτυπώδες απομεινάρι μιας ξεχασμένης έννοιας.

Μιλάω εδώ για την τιμή γιατί το λεξικό καταγράφει τον όρο τιμή ως το κύριο συνώνυμο της λέξης ακεραιότητα. Το ενδιαφέρον μου σ’αυτό το άρθρο επικεντρώνεται στο εξής: «Τι σημαίνει ακεραιότητα;» Αν χρησιμοποιήσουμε τους απλούς ορισμούς που μας δίνουν οι λεξικογράφοι, όπως αυτόν που βρίσκουμε στο λεξικό του Webster, μπορούμε να βρούμε αρκετές καταχωρήσεις. Στην πρώτη περίπτωση, η ακεραιότητα ορίζεται ως «η ασυμβίβαστη προσήλωση στις ηθικές και δεοντολογικές αρχές». Δεύτερον, ακεραιότητα σημαίνει «ορθότητα χαρακτήρα». Τρίτον, σημαίνει «εντιμότητα». Τέταρτον, η ακεραιότητα αναφέρεται στο «ολόκληρο, στο σύνολο». Πέμπτον και τελευταίο, όταν έχει κάποιος «άμεμπτο χαρακτήρα».

Αυτοί οι ορισμοί περιγράφουν άτομα που σχεδόν σπανίζουν όπως ακριβώς είναι σπάνια και η χρήση του όρου τιμή. Στην πρώτη περίπτωση, η ακεραιότητα περιγράφει κάποιον που θα ονομάζαμε «άνθρωπος με αρχές». Ένας τέτοιος άνθρωπος, όπως το ορίζει το λεξικό, είναι ασυμβίβαστος. Ένα τέτοιο άτομο δεν παραμένει αδιάλλακτο σε κάθε διαπραγμάτευση ή συζήτηση πάνω σε σοβαρά θέματα αλλά είναι ανυποχώρητο μόνο σε σχέση με τις ηθικές του αρχές. Είναι το άτομο που θεωρεί πιο σημαντικές τις αρχές του από το προσωπικό του όφελος. Η τέχνη του συμβιβασμού αποτελεί αρετή σε μια πολιτικά σωστή κοινωνία, όπου η ίδια η πολιτική ορθότητα τροποποιείται από το προσδιοριστικό επίθετο ‘πολιτικός’. Το να είσαι πολιτικός συχνά σημαίνει να αψηφήσεις τα πάντα συμπεριλαμβανομένων και των αξιών σου.

Επίσης, βλέπουμε ότι η ακεραιότητα μπορεί να αναφέρεται και στην ορθότητα του χαρακτήρα καθώς και στην εντιμότητα. Όταν κοιτάξουμε στην Καινή Διαθήκη, για παράδειγμα, στην επιστολή του Ιακώβου, ο Ιάκωβος παραθέτει έναν κατάλογο από αρετές που πρέπει να επιδεικνύει ένας χριστιανός. Στο πέμπτο κεφάλαιο αυτής της επιστολής, στο στίχο 12 γράφει «Μα πάνω απ΄’ολα, αδελφοί μου, μην ορκίζεστε είτε στον ουρανό είτε στη γη ή με οποιοδήποτε άλλο όρκο αλλά το ‘ναι’ σας να είναι ‘ναι’ και το ‘όχι’ σας να είναι ‘όχι’ ώστε να μην καταδικαστείτε.» Εδώ ο Ιάκωβος ανάγει την αξιοπιστία του λόγου ενός ανθρώπου, την απλή δήλωση του ‘ναι’ ή του ‘όχι’, σε αρετή που είναι «πάνω απ’όλα.» Αυτό που θέλει να πει ο Ιάκωβος είναι ότι η ακεραιότητα του χαρακτήρα απαιτεί ένα είδος εντιμότητας, το οποίο υποδεικνύει ότι όταν λέμε ότι θα κάνουμε κάτι, ο λόγος μας αποτελεί δέσμευση. Δεν χρειαζόμαστε ιερούς όρκους ή υποσχέσεις για να κερδίσουμε την εμπιστοσύνη κάποιου. Οι άνθρωποι με ακεραιότητα μπορούν να είναι αξιόπιστοι με βάση αυτά που λένε.

Στο σημερινό πολιτισμό, βλέπουμε συνεχώς να γίνεται η διάκριση ανάμεσα στον πολιτικό και την πολιτική προσωπικότητα. Ένα πρόσωπο που γνωρίζω έκανε αυτή τη διάκριση χρησιμοποιώντας τους εξής όρους: Ο πολιτικός είναι το πρόσωπο που στόχο του έχει τις επόμενες εκλογές ενώ η πολιτική προσωπικότητα είναι το πρόσωπο που οραματίζεται το μέλλον που θα έχουν οι επόμενες γενιές.

Ομολογουμένως, σε μια τέτοια διάκριση ενυπάρχει μια δόση κυνισμού, εννοώντας ότι οι πολιτικοί είναι άνθρωποι που θα αψηφήσουν την αρετή ή τις ηθικές αρχές τους προκειμένου να εκλεγούν ή να μείνουν στην εξουσία. Τέτοια έλλειψη αρετής συναντάμε καθημερινά όχι μόνο στους πολιτικούς αλλά και στην εκκλησία, που εμφανίζεται συχνά να βρίθει από ιερείς οι οποίοι είναι μάλλον διατεθειμένοι να αψηφήσουν την αλήθεια του Ευαγγελίου για χάρη της τρέχουσας δημοτικότητάς τους. Πρόκειται για την ίδια έλλειψη εντιμότητας που κατέστρεψε το έθνος του Ισραήλ στην Παλαιά Διαθήκη, όπου οι ψευδοπροφήτες διακήρυτταν αυτά που ήξεραν ότι ο λαός ήθελε να ακούσει αντί για αυτά που τους πρόσταξε ο Θεός να πουν. Αυτό αποτελεί την πεμπτουσία της έλλειψης ακεραιότητας.

Στην περίπτωση της Καινής Διαθήκης, βλέπουμε το υπέρτατο παράδειγμα έλλειψης ακεραιότητας στη δικαστική απόφαση που δόθηκε στον Ιησού από τον Ρωμαίο επίτροπο Πόντιο Πιλάτο. Αφού εξέτασε και ανέκρινε τον Ιησού, ο Πιλάτος ανακοίνωσε στο πλήθος που κραύγαζε: «Δεν του ρίχνω κανένα φταίξιμο.» Ωστόσο, μετά απ’αυτή τη δήλωση, ο Πιλάτος ήταν διατεθειμένος να παραδώσει τον άμεμπτο Ιησού στα χέρια του οργισμένου όχλου. Ήταν καθαρά μια πράξη πολιτικού συμβιβασμού όπου οι αρχές και οι ηθικές αξίες εξανεμίστηκαν μόνο και μόνο για να κατευνάσουν το λυσσαλέο πλήθος.

Στη συνέχεια, εξετάζουμε στην Παλαιά Διαθήκη το όραμα του προφήτη Ησαία όπως καταγράφεται στο κεφάλαιο 6 του σχετικού βιβλίου. Θυμόμαστε ότι ο Ησαίας είδε τον Ιησού ψηλά στον ουρανό και τα σεραφείμ να τραγουδούν τον Τρισάγιο ύμνο: «Άγιε, Άγιε, Άγιε.» Απαντώντας σ’αυτή την επιφοίτηση, ο Ησαίας αναφώνησε: « Εγώ είμαι η θλίψη.» και καταράστηκε τον εαυτό του. Είπε ότι η αιτία για την κατάρα του ήταν γιατί « Είμαι ατελής ή κατεστραμμένος.» Εκείνη τη στιγμή ο Ησαίας βίωσε την ανθρώπινη ‘ηθική αποσύνθεση’. Πριν από αυτό το όραμα, ο Ησαίας θεωρούνταν ίσως ο πιο δίκαιος άνθρωπος του έθνους. Χάρη στην ακεραιότητα του χαρακτήρα του ένιωθε ασφαλής και σίγουρος. Η αρετή του τον βοηθούσε να είναι συγκροτημένος. Θεωρούσε τον εαυτό του ως ένα πλήρες, ολοκληρωμένο άτομο, αλλά τη στιγμή που αντίκρισε το απόλυτο πρότυπο και υπόδειγμα ακεραιότητας και αρετής στο πρόσωπο του Θεού, ένιωσε την ηθική διάλυση. Κατέρρευσε ολοκληρωτικά, συνειδητοποιώντας ότι η αίσθηση της ακεραιότητάς που ένιωθε ήταν στην καλύτερη περίπτωση προσποιητή.

Ο Καλβίνος δήλωσε ότι αυτή είναι η κοινή μοίρα των ανθρώπων, που όσο διατηρούν το βλέμμα τους σταθερό στις επίγειες εμπειρίες, είναι σε θέση να συγχαίρουν τους εαυτούς τους και να πιστεύουν κολακευτικά ότι είναι κάτι λιγότερο από ημίθεοι. Αλλά όταν υψώσουν τη ματιά τους στον ουρανό και αναλογιστούν ακόμα και για μια στιγμή τι είδους ον είναι ο Θεός, θα σταθούν τρέμοντας και θα φτάσουν στο σημείο να αποκηρύξουν οποιαδήποτε ψευδαίσθηση της ακεραιότητάς τους.

Ένας Χριστιανός πρέπει να αντικατοπτρίζει το χαρακτήρα του Θεού. Ένας Χριστιανός δεν πρέπει να προδίδει τις ηθικές του αξίες. Τέλος, ένας Χριστιανός πρέπει να είναι ένα άτομο με τιμή και ο λόγος του να είναι αξιόπιστος.